Notified Body no. 2683

Designated Body

Home | About us | Our services | Training | News | Blog | Contact

Impartiality policy | Quality policy | Security policy | Informer

Wraz z wejściem w życie filaru technicznego tzw. IV pakietu kolejowego w prawodawstwie pojawił się nowy wymóg określania i zarządzania tzw. elementami krytycznymi dla bezpieczeństwa (ang. safety critical components – SCC).

Jednostka notyfikowana w procesie weryfikacji WE pojazdu kolejowego ocenia wykaz elementów krytycznych dla bezpieczeństwa m.in. w odniesieniu do wymogów pkt 4.2.12.1 „Dokumentacja do celów eksploatacji i utrzymania – przepisy ogólne” rozporządzenia Komisji (UE) nr 1302/2014 z dnia 18 listopada 2014 r. w sprawie technicznej specyfikacji interoperacyjności odnoszącej się do podsystemu „Tabor — lokomotywy i tabor pasażerski” systemu kolei w Unii Europejskiej.

Zgodnie z ww. rozporządzeniem elementy krytyczne dla bezpieczeństwa są to części składowe, w przypadku których jeden defekt pociąga za sobą wiarygodne prawdopodobieństwo bezpośredniego spowodowania poważnego wypadku określonego w art. 3 pkt 12 dyrektywy (UE) 2016/798 w sprawie bezpieczeństwa kolei.

Aby uznać dany element za krytyczny dla bezpieczeństwa powinien spełniać wszystkie warunki zawarte w przedstawionej definicji:

• jest pojedynczym elementem tj. jednoznacznie identyfikowalnym produktem, który jest niepodzielny  dla określonego celu planowania lub kontroli i/lub którego nie można zdemontować bez jego zniszczenia;
• poważny wypadek jest skutkiem pojedynczego defektu. Oznacza to, że gdy dochodzi do awarii elementu, jest to jedyne zdarzenie powodujące częściową lub całkowitą utratę funkcji wykonywanej przez ten element. Nie mogą być brane pod uwagę inne awarie ani ich kombinacje. Wszystkie pozostałe komponenty pojazdu muszą być uznane za sprawne w celu wykonywania swoich funkcji;
• skutkiem jest poważny wypadek czyli wypadek spowodowany kolizją lub wykolejeniem pociągu, z przynajmniej jedną ofiarą śmiertelną lub przynajmniej pięcioma poważnie rannymi osobami, lub powodujący znaczne zniszczenie taboru kolejowego, infrastruktury lub środowiska, i inne podobne wypadki mające te same konsekwencje i oczywisty wpływ na regulację bezpieczeństwa kolei lub na zarządzanie bezpieczeństwem; „znaczne zniszczenie” oznacza zniszczenie, które może być natychmiast oszacowane przez organ dochodzeniowy jako powodujące koszty wynoszące łącznie co najmniej 2 mln EUR;
• scenariusz awarii musi być wiarygodny, co oznacza że musi być prawdopodobne, że awaria komponentu może skutkować wypadkiem o określonych konsekwencjach. Hipotetyczne i nierealne scenariusze nie muszą być brane pod uwagę.

Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2019/779 ustanawiające szczegółowe przepisy dotyczące systemu certyfikacji podmiotów odpowiedzialnych za utrzymanie pojazdów zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/798 kładzie duży nacisk na skuteczne i priorytetowe utrzymanie elementów krytycznych, co oznacza konieczność opracowania i wdrożenia zaawansowanych planów kontroli, napraw i monitorowania ich stanu. Jeśli jednak zbyt wiele elementów zostanie sklasyfikowanych jako krytyczne, może to przynieść szereg negatywnych konsekwencji:

• zmniejszenie znaczenia SCC: „Prawdziwie” krytyczne elementy, które wymagają szczególnej uwagi i intensywnego nadzoru, mogą zostać "zagubione" w nadmiernie rozbudowanej liście. To może prowadzić do rozmycia odpowiedzialności i obniżenia poziomu kontroli nad rzeczywiście najważniejszymi częściami pojazdu;
• zwiększone koszty utrzymania: Niezbędność monitorowania i częstszego kontrolowania zbyt dużej liczby elementów podnosi koszty utrzymania pojazdów. W rezultacie przedsiębiorstwa kolejowe mogą znaleźć się w sytuacji, gdzie ich zasoby finansowe i ludzkie są nadmiernie obciążone;

• spadek efektywności procesu utrzymania: Nadmierna liczba procedur kontrolnych oraz wymóg specjalistycznej obsługi dla elementów, które nie są rzeczywiście krytyczne, może prowadzić do spadku efektywności operacyjnej. Czas i zasoby, które powinny być skierowane na kluczowe obszary, mogą zostać zmarnowane na mniej istotne elementy.

Podsumowując proces wskazywania elementów krytycznych dla bezpieczeństwa musi być przeprowadzany z dużą rozwagą i opierać się na rzetelnej analizie ryzyka oraz dostępnych danych technicznych. Kluczowe znaczenie ma tutaj kilka aspektów:

• właściwe zrozumienie definicji elementu krytycznego dla bezpieczeństwa i intencji prawodawcy do wprowadzenia SCC;
• szczegółowa analiza ryzyka, która uwzględni zarówno historię awarii, jak i potencjalne skutki ich wystąpienia. Ważne jest, aby ocenić rzeczywiste prawdopodobieństwo awarii i jej konsekwencje dla bezpieczeństwa pasażerów oraz pracowników kolei;
• elementy krytyczne muszą być jasno priorytetyzowane na podstawie stopnia zagrożenia, jakie niesie ich ewentualna awaria. Ważne jest, aby podmioty odpowiedzialne za utrzymanie skupiły się na elementach, które mogą bezpośrednio wpłynąć na bezpieczeństwo eksploatacji, np. systemy hamulcowe, układy kierowania ruchem, a nie na mniej istotne podzespoły
• zachowanie proporcji: Wskazywanie zbyt wielu elementów jako krytycznych może prowadzić do tzw. "przeładowania systemu". Utrzymanie musi być racjonalnie zaplanowane, z zachowaniem właściwej proporcji między kontrolą elementów kluczowych a utrzymaniem innych części.