Notified Body no. 2683

Designated Body

Home | About us | Our services | Training | News | Blog | Contact

Impartiality policy | Quality policy | Security policy | Informer

Analizując wykonane dotychczas przez naszą jednostkę weryfikacje WE podsystemów „Energia”, zwróciliśmy uwagę na często pojawiające się wątpliwości w zakresie interpretacji wymagań punktu 4.2.18 TSI ENE Środki ochrony przed porażeniem elektrycznym.

Cytując Rozporządzenie Komisji nr 1301/2014 z późn. zm. (TSI ENE) punkt ten ma następujące brzmienie:

Bezpieczeństwo elektryczne systemu sieci trakcyjnej oraz zabezpieczenia przeciwporażeniowe zapewnia się poprzez zgodność ze specyfikacją wymienioną w dodatku E, indeks [4], a w odniesieniu do wartości granicznych napięcia prądu przemiennego dla bezpieczeństwa osób i wartości granicznych napięcia prądu stałego – poprzez zgodność ze specyfikacją wymienioną w dodatku E, indeks [4].

[4] EN 50122-1:2022 Zastosowania kolejowe – Urządzenia stacjonarne – Bezpieczeństwo elektryczne, uziemianie i sieć powrotna – Część 1: Środki ochrony przed porażeniem elektrycznym.

Idąc dalej, w dodatku E do TSI ENE (wykaz norm odniesienia), w zakresie pkt. 4.2.18 wymienione są punkty normy [4] wskazujące na wymagania, jakie należy spełnić, aby podsystem „Energia” był uznany za zgodny w zakresie środków ochrony przed porażeniem elektrycznym.

TSI przywołuje poniższe punkty normy [4]: 5.1 i w miejscach publicznych: 5.2.1, 5.2.2 lub 5.3.1, 5.3.2, 5.3.3, 5.3.4; 9.2.2.2, 9.2.2.4, 9.3.2.2 i 9.3.2.4. Punkt 5.1 opisuje warunki wstępne, a szczegółowe wymagania zawarte są w pozostałych punktach normy.

Zgodnie z przyjętą zasadą (nie tylko w odniesieniu do kolejowej infrastruktury elektroenergetycznej), dla urządzeń średniego napięcia, a tak należy traktować urządzenia sieci trakcyjnej 3 kV DC (elementy podsystemu „Energia”), jedynym środkiem ochrony przed dotykiem bezpośrednim jest zastosowanie odstępu izolacyjnego, czyli umieszczenie części czynnych (będących pod napięciem w normalnych warunkach pracy) w taki sposób, aby ograniczyć (wykluczyć) niezamierzone, przypadkowe dotkniecie przez osoby postronne.

Jasno i precyzyjnie zostało to wyjaśnione w pkt 5.2.1.i 5.2.2. [4] w odniesieniu do podsystemu ENE.

W przypadku gdy nie można zachować odpowiedniego odstępu izolacyjnego należy zastosować osłony, przegrody, które swoją budową i wymiarami mają zapewnić odpowiedni poziom ochrony przed dotykiem bezpośrednim. Dokładnie i szczegółowo zostało to opisane w punktach 5.3.1, 5.3.2, 5.3.3, 5.3.4.[4].

Punkty 9.2.2.2. 9.2.2.2, 9.2.2.4 i 9.3.2.2, 9.3.2.4 [4] wskazują dopuszczalne poziomy napięć dotykowych w odniesieniu do warunków czasowych. Zagadnienia z tymi punktami zostawmy sobie na inny czas.

Pozostawiając wymagania normatywne wróćmy do praktyki.

Z naszego już 10 letniego doświadczenia w ocenach infrastruktury kolejowej, w tym ocenach podsystemu „Energia” jasno wynika, że ocena zgodności w zakresie wymagań pkt 4.2.18 często prowadzi do ożywionej dyskusji i przyczynia się do nieporozumień na linii jednostka – Wnioskodawca, Wnioskodawca – Zarządca Infrastruktury.

W większości ożywiona dyskusja dotyczy istniejących obiektów zlokalizowanych nad lub w pobliżu górnej sieci jezdnej z tzw. powierzchniami dostępnymi bez ograniczeń, w odległości mniejszej niż wymagany minimalny odstęp izolacyjny, zgodnie z wymaganiami [4]. Mowa tutaj o wszelkiego rodzaju kładkach dla pieszych, kładkach rowerowych, wiaduktach drogowych i pieszo-drogowych, czyli takich, na których pojawiają się osoby postronne (miejsca publiczne).

Niestety, w trakcie przygotowania i trwania inwestycji, zagadnienie ochrony przed dotykiem bezpośrednim na istniejących obiektach (nie objętych budową lub modernizacją) jest często pomijalne i jedynie przewiduje się uszynienie takiego obiektu z wykorzystaniem zwiernika niskonapięciowego wielokrotnego zadziałania (co zapewnia zgodność w zakresie ochrony przed dotykiem pośrednim – w tzw. stanach awaryjnych, czyli w momencie pojawienia się na konstrukcji obiektu inżynieryjnego niebezpiecznego potencjału pochodzącego do sieci trakcyjnej).

A musimy jasno sobie powiedzieć, że ochrona przed dotykiem bezpośrednim ma być skuteczna w każdym czasie!

Zastosowanie wyżej wymienionych środków ochrony przed porażeniem jest jednym z elementów weryfikowanych w trakcie oceny podsystemu „Energia”, również na etapie montażu przed oddaniem do eksploatacji (w nomenklaturze kolejowej zwanym etapem budowy).

Jednostka w ramach swoich działań przeprowadza tzw. oględziny terenowe podsystemu i jednym z elementów, na jakie powinna zwrócić uwagę w ocenie podsystemu „Energia”, jest prawidłowość zastosowania środków ochrony przed porażeniem elektrycznym.

W wielu przypadkach oględziny wykazują braki w zakresie zgodności zastosowanych środków ochrony przed dotykiem bezpośrednim na istniejących obiektach. W zależności od czasu ich budowy lub ostatniej modernizacji, nie są one wyposażone w osłony lub są to osłony zdegradowane, niespełniające wymagań, o niewłaściwych wymiarach lub nieprawidłowo zamontowane.

Stwierdzenie braków z zakresie ochrony przed porażeniem skutkuje koniecznością dodatkowych prac na obiektach, które nie zostały przewidziane na etapie przetargowym. Wiąże się to z rozstrzygnięciem ewentualnych roszczeń finansowych i czasowych, co prowadzi do wzmożonych dyskusji między wszystkimi stronami zaangażowanymi w proces inwestycyjny.

Katalizatorem sporów często bywa czas, kiedy zostają wskazane braki, a w zasadzie jego brak, ponieważ jednostka przeprowadza ostateczne oględziny skończonego i gotowego podsystemu - podsystemu w kształcie, w jakim będzie eksploatowany.

W dyskusji pojawiają się stwierdzenia, że obiekt nie podlegał inwestycji, że obiekt nie jest częścią podsystemu „Energia”, że nie ma czasu i środków finansowych na uzupełnienia, bo kontrakt dobiega końca i kwota warunkowa została już spożytkowana itp.

Jednak w trakcie ożywionej dyskusji kluczowe jest, i muszą z tego zdać sobie sprawę wszystkie zaangażowane strony, że w obrębie istniejących obiektów został wybudowany lub zmodernizowany podsystem „Energia”, który tak jak każde urządzenie elektroenergetyczne, musi być bezwzględnie bezpieczne i w żadnym razie nie może sprowadzać zagrożenia dla osób postronnych.

Dla wszystkich musi to być kluczowa kwestia w trakcie planowania, projektowania, budowy i eksploatacji każdego z podsystemów „Energia”.

Dbając o nas samych, zwróćmy uwagę na kwestie bezpieczeństwa i pamiętajmy, że nie ma tu miejsca na wyjątki!

Prosto – przyjaźnie – (bezpiecznie) z CERTĄ