Jednostka Notyfikowana Nr NB 2683
Jednostka Wyznaczona
NIP 8943060876
KRS 0000864560
Zabytkowe obiekty obsługi pasażerów a wymagania TSI PRM
W celu zapewnienia dostępności obiektów obsługi pasażerów dla osób z niepełnosprawnością lub mających trudności w poruszaniu się, w ramach inwestycji należy spełnić jako minimum wymagania TSI PRM (czyli załącznika do rozporządzenia Komisji (UE) nr 1300/2014 z dnia 18 listopada 2014 r. w sprawie technicznych specyfikacji interoperacyjności odnoszących się do dostępności systemu kolei Unii dla osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej możliwości poruszania się, z późn. zm.). Jednakże kolej na obecnym terytorium Polski funkcjonuje już przeszło 180 lat, a najstarsze stacje kolejowe, w tym perony i dworce, często są chronione jako zabytki. Może się przy tym zdarzyć, że nie będzie możliwe jednoczesne spełnienie wymagań dostępności oraz ochrony zabytku. Z tego względu w pkt 7.2.2 TSI PRM przewidziano odpowiednie wyjątki dotyczące odnowienia lub modernizacji istniejących, a zwłaszcza zabytkowych obiektów obsługi pasażerów.
Przede wszystkim, w przypadku odnowienia lub modernizacji każdego istniejącego podsystemu (nawet niebędącego zabytkiem), nie ma konieczności jednoczesnego doprowadzania do zgodności całej stacji (lub przystanku osobowego). Zamawiający może zaplanować inwestycję obejmującą tylko część stacji, np. jeden peron, przejście pod torami lub dworzec. W części objętej pracami wymagania TSI PRM są obowiązkowe – nie można odkładać dostępności na nieokreśloną przyszłość, ale pozostała część stacji może być doprowadzona do pełnej dostępności stopniowo w ramach późniejszych inwestycji. Warto jednak tak zaprojektować prace, żeby w miejscach styku inwestycji ze stanem istniejącym (tzw. interfejsach) nie zablokować możliwości późniejszego uzyskania zgodności z wymaganiami.
Jeśli spełnienia wymagań TSI PRM napotyka poważne trudności, to w kilku przypadkach można skorzystać z wyjątków. Dotyczą one:
- szerokości istniejących kładek dla pieszych, schodów i przejść podziemnych, w tym drzwi, dźwigów i urządzeń do kontroli biletów;
- szerokości peronu;
- obiektów zabytkowych, jeśli pełne spełnienie wymagań TSI PRM naruszałoby krajowe przepisy dotyczące ochrony zabytku.
Nie ma zatem konieczności poszerzania np. istniejących schodów (tym bardziej jeśli są zabytkowe). Nie ma też konieczności uzyskania normalnie wymaganych odległości od strefy zagrożenia na peronie – zwłaszcza przy istniejących schodach. Ale pamiętajmy, że katalog obiektów, których dotyczy ten wyjątek, jest zamknięty – nie można go dowolnie rozszerzać na inne elementy podsystemu. Jeśli poza peronem (nawet obok istniejących schodów) przebudowywany jest chodnik, którym przebiega trasa pozbawiona przeszkód, to jego wolna od przeszkód szerokość musi już wynosić co najmniej 160 cm. Jeśli istniejące schody są rozbierane i zastępowane nowymi, też muszą już mieć wymaganą szerokość minimum 160 cm między poręczami.
W przypadku obiektów zabytkowych wyjątki nie są sprecyzowane, ale też nie mogą być zupełnie dowolne. Ponieważ treść TSI odnosi się do przepisów krajowych dotyczących ochrony zabytku, decyzję powinien podjąć organ państwa odpowiedzialny za egzekwowanie prawa krajowego w tej dziedzinie, czyli konserwator zabytków będący reprezentantem właściwego urzędu ochrony zabytków. Nie będzie wystarczająca opinia zawodowego konserwatora zabytków zatrudnionego przez Wnioskodawcę.
Ponieważ pkt 7.2.2 tiret trzecie TSI PRM nie mówi o całkowitym niestosowaniu wymagań, lecz możliwości dostosowania ich, to w pierwszej kolejności należy dążyć do pogodzenia ze sobą spełnienia wymagań TSI PRM oraz ochrony zabytku. Warto nie ograniczać się do przedstawienia gotowego projektu do zatwierdzenia, lecz już podczas opracowania dokumentacji projektowej zadać urzędowemu konserwatorowi pytania o możliwość zastosowania poszczególnych rozwiązań zapewniających dostępność. Często konserwator zabytków wyraża zgodę na wprowadzenie wymaganych elementów, np. dodatkowych poręczy i oznaczeń dotykowo-kontrastowych, stawiając jedynie warunek, aby zastosować styl i kolorystykę pasujące do historycznego wyglądu obiektu. Być może nie będzie możliwe zastosowanie nowoczesnej nierdzewnej balustrady i żółtych pasów ostrzegawczych, ale wymagania TSI PRM będą mogły spełnić stylizowane balustrady i pasy dotykowe w wyróżniającym się odcieniu granitu. Może nie wchodzi w grę wymiana historycznych płyt granitowych na nowe z guzkami, ale konserwator wyrazi zgodę na naniesienie guzków z antypoślizgowej żywicy.
Remonty i przebudowy zabytkowych obiektów niewątpliwie wymagają znacznie więcej kreatywnej pracy i uzgodnień projektanta z urzędami niż budowa obiektów nowych, jednak pogodzenie ochrony zabytku z jego dostępnością dla osób z niepełnosprawnością lub z trudnościami w poruszaniu się zazwyczaj jest możliwe i należałoby do niego dążyć.